Filmoterapia, – uważana jest za audiowizualną odmianę biblioterapii. Jest to terapia za pomocą szeroko rozumianej sztuki, pełni podobne do niej funkcje. Naukowcy stwierdzili, że odpowiednio dobrany film może pomóc w leczeniu wielu chorób. Funkcja terapeutyczna filmu polega na dostarczaniu pacjentowi pozytywnych uczuć związanych z estetycznym przeżywaniem sztuki filmowej. Medycyna zwróciła uwagę na właściwości materiału filmowego– naukowcy bowiem stwierdzili, że odpowiednio dobrany film może spowodować wzrost ciśnienia krwi, podwyższone napięcie mięśni, wzmożone pocenie się, przyspieszone bicie serca, redukcję bólu, zwiększone wydzielanie adrenaliny, endorfiny lub enkefaliny (wewnętrznego „narkotyku” działającego antydepresyjnie).
Film, podobnie jak muzyka, literatura czy taniec, ma właściwości naturalnego leku– maksymalna skuteczność przy minimalnym ryzyku zastosowania.
Rodzaje filmów stosowanych w filmoterapii
Do rodzajów filmu (i jednocześnie środków filmoterapii) możemy zaliczyć takie materiały jak:
- filmyanimowaneczyli bajki, kreskówki o różnej tematyce, zazwyczaj z wyraźnym morałem;
- filmy dokumentalneipopularnonaukowe, w skład których wchodzą filmy edukacyjne o charakterze profilaktycznym;
- filmy fabularne o charakterze audiowizualnej powieści.
Cele filmoterapii
Filmoterapia, podobnie jak biblioterapia, najczęściej stosowana jest do celów rewalidacyjnych– film będący sfilmowaną powieścią, niesie za sobą tożsame jej treści, lecz ponad to obraz, pozwalający niejako „zatopić” się w przedstawianej rzeczywistości.
Podobnie również – jak biblioterapia – nie ma celu usuwania objawów chorobowych, ale dostarczenie wsparcia psychicznego co pozwoli pacjentowi lepiej radzić ze swoją chorobą czy niedomaganiem.
Celem filmoterapii jest też resocjalizacjai profilaktyka – służą do tego filmy zarówno fabularne, popularnonaukowe jak i edukacyjne.
Natomiast cel ogólnorozwojowy dąży do estetycznego wychowania jednostki poprzez kontakt ze słowem i obrazem. Aspekt wychowawczy i jednocześnie terapeutyczny filmu opiera się natomiast na założeniach, że może on znacząco wpływać na sferę emocjonalno-wolicjonalną człowieka. I chyba jest to najważniejszy cel filmoterapii – zmiana postępowania jednostki, której podstawą są zinternalizowane przez nią normy przejęte od bohatera filmu.
Indeks filmów, które leczą ( informacja jakie problemy film porusza, dla jakich osób jest przeznaczony i z jakim problemem terapeutycznym może być wykorzystany).
Indeks filmów dla dzieci – wiek: do 6 lat.
Filmy dla dzieci jako środki filmoterapii mogą być bardzo efektywne, z uwagi na miejsce jakie zajmuje film we współczesnym świecie i jaką ważną rolę odgrywa w świecie realnym dziecka.
Film pomaga dzieciom łączyć ich wewnętrzny świat z bieżąca rzeczywistością, a zarazem ma silny wpływ na postrzeganie tej rzeczywistości.
Filmoterapia wśród dzieci może być prowadzona w gabinetach terapeutycznych, w szkołach, bibliotekach i w domach. Przez wykwalifikowanych specjalistów przez psychologów, pedagogów, nauczycieli, bibliotekarzy.
Wybrany gatunek do filmoterapii z filmów dla dzieci w wieku do 6 lat.
– film animowany – wyróżnia się szybkim tempem akcji i wielością wydarzeń,
– film rysunkowy (malarski) – wrażenie ruchu powstaje dzięki żmudnym wysiłkom wielu osób, zmieniające kolejne fazy ruchu na rysunku,poprzez fotografowanie na taśmie zdjęciowej co powoduje złudzenie poruszania się przedstawionych postaci. Są utrzymane w realistycznych konwencjach rysunku i odznaczają się ciekawą treścią. (np. filmy Disneya).
- „Mia i Ja” – film rysunkowy przeznaczony dla dzieci w wieku od 4 lat do 7 lat. Który spełnia funkcję wychowawczą wzbogacającą wewnętrzne życie dziecka. A przede wszystkim ma związek z treściami historii w nim zawartym. Fil „Mija i Ja” porusza problemy dziewczynki, która poprzez zmianę swego obecnego życia zmienia miejsce zamieszkania i próbuje odnaleźć siebie w nowym, dla niej obcym miejscu. Poprzez odnalezienie kontaktu z magią poznaje świat jednorożców i elfów. Wyalienowanie, zagubienie oraz lęk przed nieznanym znika. Film ukazuje jak ważne jest mieć swoje miejsce na ziemi, żyć zgodzie z samym sob oraz z naturą pokonując wszelkie zło oraz że warto mieć przyjaciół, z którymi pokonuje się wszelkie trudności. Niezależnie od tego co się stanie.
Film przeznaczony dla dzieci w wieku od 4 do 7 lat zamkniętych w sobie, nieufnych, zahukanych, mających problemy z nawiązaniem kontaktów z rówieśnikami. Pomaga odzyskać wiarę w siebie i w swoje możliwości. Rozwija i pobudza wyobraźnie oraz pełni funkcję wychowawczą poprzez wzbogacenie jego wnętrza. Ponad dostarcza pozytywnych uczuć, relaksuje, rozśmiesza a nawet bawi. W ten sposób mobilizuje do aktywności i komunikacji z rówieśnikami. Dziecko staje się bardziej elastyczne i otwarte wierząc w siebie.
- terapeutyczna , polega na dostarczaniu pozytywnych uczuć związanych z
estetycznym przeżywaniem sztuki filmowej, wywołaniu katharsis, nastroju
relaksacji, rozluźnienia psychofizycznego i wreszcie aktywizowaniu do dalszej
samodzielnej działalności na rzecz samego siebie i innych,poznawczo-stymulacyjna,
bazująca na założeniu, że sztuka filmowa dostarcza informacji i mobilizuje do
aktywności poznawczej, komunikacyjna i ekspresyjna — uspołeczniają jednostkę w
grupie i umożliwiają swobodne wypowiadanie się, kulturotwórcza – polega na
zapoznaniu się z dobrami kultury poprzez percepcję wzrokową i/lub słuchową,
rekreacyjno-ludyczna ma na celu zaspokojenie naturalnej potrzeby człowieka,
jaką jest zabawa
- „Dom Ocha i Tip” – wychowawcza (wzbogacająca wewnętrzne życie jednostki),terapeutyczna, polega na dostarczaniu pozytywnych uczuć związanych z estetycznym przeżywaniem sztuki filmowej, wywołaniu katharsis, nastroju relaksacji, rozluźnienia psychofizycznego i wreszcie aktywizowaniu do dalszej samodzielnej działalności na rzecz samego siebie i innych, umożliwia rozpoznanie postaci, celów i działań oraz ich zlokalizowanie, z wyraźnym morałem. Bajka ta jest utworem moralizatorskim, należącym do gatunku epicko-dydaktycznego, gdzie wyrażający określoną postawę życiową i zawierający zawsze morał. Postacie bajkowe skrywające się pod maskami zwierzęcymi, reprezentują poszczególne cechy charakteru ludzkiego. Dlatego też symbolika zwierząt i przedmiotów składa się na fantastykę metaforyczną i umowną. Poprzez zabawne sceny ukazane w bajkach możemy w przystępny sposób nauczyć dzieci pozytywnych zachowań. Tę właśnie formę pracy z filmem stosujemy najczęściej wśród małych czytelników.
- „Pszczółka Maja” – „powiastki filmowe przeznaczone dla małych widzów, krótko- i średniometrażowe, których tematem są określone problemy wychowawcze, odzwierciedlające cele i założenia wychowawcze danego kraju. – początkowo zainteresowanie baśnią, z czasem tym, co wydarzyło się naprawdę, wiara we wszystko, co jest przedstawione na ekranie.